Araştırmacılar 250 Milyon Yıl Önce Yaşamın Yüzde 82’sinin Yok Olmasına Neden Olay Şeyi Bulduklarını Düşünüyor.
Yaklaşık 252 milyon yıl önce, Dünya yıkıcı bir felaketle değişim geçirdi. Sibirya’daki volkanik aktivite, gezegeni neredeyse bir milyon yıl boyunca kalın bir örtü külüne sardı ve etrafındaki yaşamın çoğunu öldürdü.
Büyük Ölüm olarak adlandırılan bu olay, Dünya’nın yaşadığı en şiddetli tükenme olayı idi. Tüm deniz türlerinin yüzde 96’sı ve tüm kara omurgalıların yüzde 70’i yok olmuştu.
Volkanik aktivite o kadar yoğundu ki, Sibirya Tuzağı olarak bilinen muazzam bir volkanik kaya bölgesi Dünya’nın kabuğundaki volkanik çatlaktan dışarı fırlamış ve Dünya 1.5 milyon kübik kilometrelik lavdan gelen sel baskınlarına maruz kalmıştı.
Jeolog Michael Broadley, Bu yok oluşun nedenini çözdüklerini düşünüyor.
Büyük Ölüm sırasında dünyada meydana değişiklikler dramatikti. Gezegen, karbondioksit gibi büyük miktarlarda volkanik uçucuların salınmasına atfedilen bir etkiyle hatırı sayılır ölçüde ısındı. Ayrıca, bu durumun ozon tabakasının önemli ölçüde incelmesine, bitkilerin steril hale gelmesine neden olduğu düşünülmektedir.
Araştırmacılar makalelerinde şöyle yazdılar: “Sibirya sel bazaltlarından serbest bırakılması beklenen uçucu madde miktarı Permiyen sırasında meydana gelen çevresel bozulma ve iklimsel dalgalanmalar için yeterli değildir.
Peki, ekstra uçucular nereden geldi?
Takımın araştırmasına göre, bu uçucular yeryüzünün en dış tabakasında, litosfer denilen yere gömülmüşlerdi.
Sibirya’da, ksenolitler olarak adlandırılan magma akıntıları ile ele geçirilen ve toprağa taşınan mantodan peridotit kaya parçaları incelediler. Bu ksenolitlerin bazıları patlamadan 360 milyon yıl önce, diğerleri ise olaydan sonra yaklaşık 160 milyon yıl önceydi.
Bu kaya parçalarının analizi ilginç bir şey gösterdi. Erüpsiyondan önce, Sibirya litosferinin ağırlıklı olarak halojen, özellikle klor, brom ve iyot adı verilen bir grup elementle yüklü olduğu görülmüştür. Bunlar deniz suyunda bulunur ve muhtemelen tektonik plakalar arasındaki dalma zonları aracılığıyla litosfere girer.
Ancak 160 milyon yıllık ksenolitler ile kıyaslandığında, bu halojenlerde keskin bir azalma görülmüştür. Bu da onları kayadan çıkarmak için muhtemelen büyük bir volkanik patlama meydana geldiğini göstermektedir.
Broadley şöyle dedi: “Sibirya litosferinde depolanmış olan büyük halojen deposu, volkanik patlama sırasında dünya atmosferine gönderildi, o zamanlar ozon tabakasını etkili bir şekilde yok etti ve kitlesel yok oluşa katkıda bulundu.”
Çalışma, Doğa Bilimi bilimlerinde yayınlanmıştır.
Kaynak: https://www.sciencealert.com/end-permian-triassic-extinction-event-volcano-eruption-lithospheric-halogens
Çeviri: Figen Berber