Samanyolu’nun Uzun Zamandır Kayıp Olan Kardeşi Bulundu
Michigan Üniversitesi’nden bilim insanları, en yakın büyük galaktik komşumuz olan Andromeda galaksisinin, iki milyar yıl önce devasa bir galaksiyi parçalayıp yok etmiş olabileceği sonucuna vardı.
Çoğunlukla parçalanmış olmasına rağmen, bu devasa galaksi ardında zengin bir kanıt zinciri bıraktı: Andromeda galaksisinden daha büyük yıldızların neredeyse görünmez ışık çemberi, yıldızların anlaşılması zor akımı ve ayrı, gizemli kompakt bir galaksi M32.Büyük bir kısmı yok olmuş bu galaksiyi keşfetmek ve incelemek, gökbilimcilerin Samanyolu gibi disk galaksilerinin nasıl geliştiğini ve büyük birleşmelerden nasıl kurtulduğunu anlamasına yardımcı olacak.
M32p adlı bu bozulmuş galaksi, Samanyolu ve Andromeda galaksilerinden sonra, Yerel Galaksi Grubu’nun üçüncü en büyük üyesiydi.Michigan Üniversitesi Astronomi Bölümü’nden Richard D’Souza ve EricBell, bilgisayar modelleri kullanarakbu kanıtı bir araya getirmeyi ve Samanyolu’nun bu uzun süredir kayıp kardeşini ortaya çıkarmayı başardılar. Keşifleri Nature Astronomy’de yayınlandı.
Bilim insanları, galaksileri çevreleyen bu neredeyse görünmez büyük yıldız ışık çemberinin daha küçük tahrip edilmiş galaksilerin kalıntılarını içerdiğini uzun zamandır biliyorlar.Andromeda gibi bir galaksinin yüzlerce küçük arkadaşını yok etmiş olabileceği düşünülüyordu.Araştırmacılar bu yüzden bu galaksilerden herhangi biri hakkında bilgi edinmenin zor olduğunu düşünüyor.
Yeni bilgisayar simülasyonları kullanarak, bilim insanlarıAndromeda tarafından birçok eş galaksisi yok edilmiş olsa da, Andromeda’nın dış solgun ışık çemberindeki yıldızların çoğunun büyük tek bir galaksinin parçalanmasıyla oluştuğunu anladılar.
Michigan Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmacı olan baş yazar D’Souza şunları söyledi:” Bu bir ‘Eureka’ (Buldum! anlamına gelen Arşimet’e atfedilen bir ünlem) anıydı. Andromeda’nın dış yıldız ışık çemberiyle ilgili bu bilgiyi, bu parçalanmış galaksilerin en büyüğünün özelliklerini ortaya çıkarmak için kullanabileceğimizi fark ettik.”
Michigan Üniversitesi’nde astronomi profesörü olan eş yazar Bell şunları ekledi: “Astronomlar uzun zamandır Yerel Grup (Samanyolu, Andromeda ve arkadaşları) üzerinde çalışıyorlar. Samanyolu’nun büyük bir kardeşi olması ve bununla ilgili hiçbir şey bilmememiz çok şaşırtıcıydı.”
Andromeda galaksisi tarafından parçalanan M32p adlı bu galaksi, yaşamı boyunca Samanyolu ile birleşmiş olan herhangi bir galaksiden en az 20 kat daha büyüktü.M32p, Andromeda ve Samanyolu galaksilerinden sonra Yerel Gruptaki üçüncü en büyük galaksi olduğu için devasa büyüklükte olmalı.
Bilim insanları, bu çalışmanın uzun zamandır devam eden bir gizemi de çözebileceğini söylüyor: Andromeda’nın gizemli M32 uydu galaksisinin oluşumu. Kompakt ve yoğun M32’nin, eriğin parçalanamayan çekirdeği gibi Samanyolu’nun süredir kayıp olan kardeşinin hayatta kalan merkezi olduğunu öne sürüyorlar.
“M32 çok tuhaf.” diyorBell. “Eski, eliptik bir galaksinin kompakt bir örneğine benzese de, aslında çok sayıda genç yıldıza sahip. Bu, evrendeki en kompakt galaksilerden biri. Onun gibi başka bir galaksi yok. ”
Araştırmacılar, çalışmalarının galaksilerin nasıl evrildiği konusundaki geleneksel anlayışı değiştirebileceğini söylüyor. Andromeda’nın diskinin büyük bir galaksinin etkisinden kurtulduğunu fark ettiler ki, bu büyük etkileşimlerin diskleri tahrip edip eliptik bir galaksi oluşturacakları ortak bilgisini sorgulamaya yeter.
Birleşmenin zamanlaması da, iki milyar yıl önce Andromeda galaksisinin diskin kalınlaşmasının yanı sıra, bu yılın başlarında Fransız araştırmacılar tarafından bağımsız olarak ulaşılan bir yıldız patlamasını da açıklayabilir.
Bell, “Yıldız oluşumunun muhteşem bir patlaması sonucu Andromeda Galaksisi, 2 milyar yıl önce muhtemelen çok farklı görünüyordu” dedi. “Ben yüksek lisans öğrencisiyken, Andromeda Galaksisi ve onun uydu galaksisi olan M32’nin nasıl oluşturulduğunu anlamanın galaksi oluşumunun gizemlerini çözmede çok faydalı olacağı bana söylenmişti.”
Araştırmacılar, bu çalışmada kullanılan yöntemin, diğer büyük galaksiler için kullanılabileceğini ve bunların en büyük galaksi birleşmelerinin ölçülmesine izin verilebileceğini söyledi. Bu bilgiyle bilim insanları, galaksinin büyümesini sağlayan ve karmaşık neden ve etken ağını daha iyi çözebilir ve birleşmelerin galaksilere ne yaptığını öğrenebilir.
Çeviren: Özlem SEİS
Kaynak:https://www.nature.com/articles/s41550-018-0533-x